QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH MỤN

Mụn không xuất hiện một cách ngẫu nhiên — đó là cả một quá trình hình thành, phát triển và biến mất được gọi là quá trình hình thành mụn. Hiểu rõ từng giai đoạn trong vòng đời này giúp bạn chăm sóc và điều trị đúng cách, tránh để lại sẹo, thâm hay tái phát liên tục. Cùng khám phá chi tiết để hiểu rõ hơn về “hành trình” của từng nốt mụn trên da!

Mụn hình thành do đâu?

Mụn là một dạng tổn thương của da, được chia thành hai nhóm chính: mụn không viêm (như mụn đầu đen, mụn đầu trắng) và mụn viêm (bao gồm mụn sẩn, mụn mủ, mụn nang).

Quá trình hình thành mụn có thể bắt đầu từ vài tuần đến vài tháng trước khi nó xuất hiện rõ ràng hơn. Hầu hết các nốt mụn bọc bị nhiễm trùng hình thành do mụn đầu trắng và mụn đầu đen tồn tại từ trước, cộng với sự tắc nghẽn của bã nhờn và dầu thừa ẩn sâu trong lỗ chân lông.

Cụ thể, những nốt mụn này thường bị viêm do sự tích tụ của tế bào chết và khiến cho vi khuẩn sinh sôi. Tuy nhiên, bạn cần biết rằng tất cả các nang lông đều chứa 1 lượng vi khuẩn tự nhiên. Khi oxy dễ dàng đi vào lỗ chân lông, vi khuẩn sẽ không có khả năng phát triển và gây ra các vấn đề. Chỉ khi bạn gặp phải tình trạng quá nhiều bã nhờn, cộng với việc tích tụ các tế bào chết trên da thì mới dẫn đến việc nổi mụn.

Một số yếu tố góp phần kích thích sản sinh mụn có thể được kể đến như nội tiết tố, di truyền, sử dụng mỹ phẩm không đúng cách, lối sống sinh hoạt và môi trường xung quanh.

Quá trình hình thành mụn

Quá trình hình thành mụn có các giai đoạn sau.

Giai đoạn 1 – Sự hình thành mụn ẩn dưới da

Ở giai đoạn đầu tiên, bụi bẩn, dầu thừa và tế bào chết bắt đầu tích tụ trong lỗ chân lông, tạo thành các nút tắc nhỏ li ti nằm sâu dưới da. Những nốt mụn này thường chưa nhìn thấy rõ bằng mắt thường, nhưng thực chất, chúng đã bắt đầu quá trình hình thành mụn.

Khi lỗ chân lông bị bít kín, môi trường bên trong trở nên bí khí, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn phát triển. Lúc này, nhân mụn đã hình thành và có thể phát triển theo hai dạng:

– Mụn đầu đen: Khi nhân mụn hở ra và tiếp xúc với không khí, bã nhờn bị oxy hóa, tạo nên màu sẫm đặc trưng trên bề mặt da.

– Mụn đầu trắng: Khi nhân mụn vẫn nằm kín dưới da, được bao bọc bởi một lớp da mỏng, phần đầu mụn thường có màu trắng hoặc ngà sáng.

Dù mụn ở giai đoạn này chưa gây viêm hoặc sưng đỏ, nhưng nếu không được làm sạch và chăm sóc đúng cách, chúng rất dễ chuyển sang giai đoạn viêm — hình thành mụn sưng, mụn mủ và thậm chí là mụn nang.

Giai đoạn 2 – Mụn viêm bắt đầu hình thành và phát triển

Khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bã nhờn và tế bào chết, vi khuẩn Propionibacterium acnes (vi khuẩn gây mụn) bắt đầu phát triển mạnh bên trong. Quá trình này kích thích phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể, khiến vùng da xung quanh trở nên sưng đỏ, đau nhức – đây chính là lúc mụn viêm xuất hiện.

May mắn là không phải tất cả nhân mụn đều tiến triển đến giai đoạn này, nhưng nếu có, chúng có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau như:

– Mụn sẩn đỏ: Vết mụn nhỏ, cứng, sưng tấy và đau khi chạm vào.

– Mụn mủ: Vùng mụn sưng đỏ, có nhân trắng hoặc vàng nhạt ở giữa, chứa đầy dịch mủ.

– Mụn ẩn viêm sâu: Nhân mụn nằm dưới bề mặt da, không thấy đầu mụn rõ ràng nhưng gây đau và sưng.

– Mụn nang, u viêm: Mụn nằm sâu dưới da, kích thước lớn, chứa nhiều dịch mủ, có nguy cơ để lại sẹo hoặc thâm sau khi lành.

Đây là giai đoạn nhạy cảm nhất trong vòng đời của mụn, vì nếu xử lý sai cách (như nặn mụn, chà xát mạnh hoặc dùng sản phẩm kích ứng), tình trạng viêm có thể lan rộng, khiến da tổn thương nặng và khó hồi phục hơn.

Giai đoạn 3 – Mụn giảm dần và tăng sắc tố sau viêm

Khi quá trình nhiễm trùng giảm dần, vùng da bị viêm bắt đầu tự phục hồi. Lúc này, các nốt mụn sưng sẽ xẹp xuống, khô lại và đóng vảy – đây là dấu hiệu cho thấy da đang bước vào giai đoạn chữa lành tự nhiên. Tuy nhiên, sau khi mụn biến mất, vết thâm hoặc sẹo mụn có thể xuất hiện, còn được gọi là tăng sắc tố sau viêm (PIH).

Trong giai đoạn này, chu trình tái tạo tế bào da sẽ từ từ loại bỏ các tế bào sạm màu, tổn thương và thay thế bằng lớp tế bào mới sáng khỏe hơn. Quá trình này diễn ra tự nhiên nhưng đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn, thường kéo dài từ 4–6 tháng tùy tình trạng da.

Khi mụn đang trong giai đoạn hồi phục, bạn có thể cảm thấy da khô, bong tróc hoặc ngứa nhẹ – đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường do da đang loại bỏ tế bào chết và tái tạo lớp biểu bì mới.

Với các loại mụn không viêm như mụn đầu trắng hoặc đầu đen, chúng có thể tồn tại khá lâu nếu không được hỗ trợ điều trị đúng cách. Lúc này, việc sử dụng hoạt chất retinoid sẽ giúp làm mềm lớp sừng, thông thoáng lỗ chân lông, từ đó ngăn ngừa tái phát mụn.

Trong khi đó, các dạng mụn viêm nặng hơn như mụn mủ hoặc mụn nang thường cần 4–6 tuần để giảm viêm hoàn toàn. Sau khi lành, da vẫn cần thêm thời gian để phục hồi mô liên kết và làm mờ sẹo.

Khi nào thì nên nặn mụn?

Ở bất kỳ giai đoạn nào trong vòng đời của mụn, nếu bạn không tác động mạnh hoặc can thiệp sai cách, làn da vẫn có thể tự phục hồi nhờ vào cơ chế miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Điều này chứng tỏ hàng rào bảo vệ da và hệ thống tái tạo tế bào đang hoạt động hiệu quả.

Ngược lại, nếu bạn tự ý nặn mụn, đặc biệt là mụn đầu trắng hoặc mụn mủ, nguy cơ nhiễm trùng và viêm lan rộng sẽ rất cao. Việc dùng lực không đúng cách có thể khiến phần mủ bị đẩy ngược vào sâu trong da, tạo thành ổ viêm hoặc áp xe nhỏ dưới bề mặt. Khi đó, vi khuẩn sẽ xâm nhập sâu hơn vào lỗ chân lông, làm mụn sưng tấy nặng hơn và lâu lành hơn.

Để xử lý mụn viêm hoặc mụn mủ an toàn, bạn nên kiên nhẫn chờ cho phần nhân mụn tự trồi lên trên bề mặt da – dấu hiệu cho thấy mụn đã “chín”. Khi đó, việc điều trị tại cơ sở chuyên khoa da liễu hoặc sử dụng dụng cụ vô khuẩn sẽ giúp loại bỏ nhân mụn đúng cách, giảm thiểu tổn thương và ngăn ngừa sẹo thâm.

Bên cạnh đó, vệ sinh da mặt nhẹ nhàng, giữ ẩm đầy đủ, tránh dùng tay chạm lên da thường xuyên, và sử dụng sản phẩm làm sạch – phục hồi phù hợp cũng là cách giúp da duy trì trạng thái khỏe mạnh, cân bằng sau mụn.

Danh mục thông tin